مطالعه تطبیقی نقش جنسیت در سیاست از منظر فمینیسم و اسلام

نوع مقاله: علمی_ پژوهشی

نویسندگان

• نوذر شفیعی ¹
• محسن اخباری ²

¹ استادیار روابط بین الملل، دانشگاه اصفهان

² دانشجوی دکتری مطالعات زنان دانشگاه ادیان و مذاهب

چکیده

 
طرح نظریه فمینیستی روابط بین­الملل در قرن 19، ساختار روابط بین­الملل و دولت به عنوان واحد اصلی نظام بین­الملل و عالی ترین تجلی قدرت را مورد نقد جدی قرار داده و با مردانه قلمداد کردن این ساختار، خواهان تحول در آن شدند که فمینیسم لیبرال با لزوم مشارکت حداکثری زنان در صحنه نظام بین الملل و فمینیسم رادیکال با مورد هجمه قرار دادن ساختارهای موجود بین­المللی در پی تبیین نقش جنسیت زن در سیاست برآمدند. به طور کلی، طیف های فمینیسم با نگاه تک جنسی، به دنبال تمرکززدایی از ساختار قدرت مردانه و یا نابودی نظام کنونی هستند. در حالی که اسلام با تکیه بر ویژگی های ذاتی زن و مرد، نظریه خود را بیان داشته که تفاوت های ماهوی با فمینیسم دارد. در این مقاله تلاش می­شود نظریه فمینیستی روابط بین­الملل و نظریه اسلام پیرامون نقش جنسیت زن در نظام بین الملل و سیاست تبیین و مقایسه شود. در نتیجه این بررسی مشخص خواهد شد اسلام با تکیه بر ماهیت انسانی برابر زن و مرد و تفاوت های زیست شناختی آن ها قائل به عدالت جنسیتی بوده و بدون قضاوت مردانه یا زنانه از نظام بین­الملل و با توجه به شرایط جامعه و لزوم حفظ صیانت و عفت زن هیچ مانعی برای حضور زن در عرصه روابط بین­الملل نمی­بیند. 

کلیدواژه‌ها

• جنسیت
• فمینیسم
• اسلام
• ساختار مردانه دولت
• عدالت جنسیتی

---

مراجع

 
آقاجانی، نصراله، (زمستان 1388)، چالش فمینیسم با عدالت جنسیتی، مطالعات راهبردی زنان، دوره 12، شماره 46.
ارسطا، محمدجواد، (پاییز 1387)، ولایت زن، فقه و حقوق، سال پنجم، شماره 18.
استورات میل، جان، (1379)، انقیاد زنان، ترجمه علاءالدین طباطبایی. تهران: نشر هومس.
استوکر، جری. مارش، دیوید، (1384)، روش و نظریه در علوم سیاسی، ترجمه امیر محمد حاجی یوسفی، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
افتخاری، اصغر، (1379)، قدرت و جنسیت شان اجتماعی و سیاسی زن در دیدگاه امام خمینی، کتاب نقد، شماره 17.
بستان (نجفی)، حسین، (1388)، اسلام و تفاوت­های جنسیتی در نهادهای اجتماعی، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه و دفتر امور بانوان وزارت کشور.
حسینی­زاده، علی. محمدرضا شرفی جم، علیرضا صادق زاده قمصری و خسرو باقری، (پاییز و زمستان 1389)، نقد دیدگاه فمینیسم لیبرال در زمینه برابری زن و مرد از منظر قران و روایات (مبانی انسان شناختی تعلیم و تربیت اسلامی)، تربیت اسلامی، سال پنجم، شماره 11.
جمشیدی، محمد حسین. زنگنه، پیمان، (1388)، بررسی مقایسه ای دیدگاه جریان های اندیشه اسلامی معاصر  و فمینیسم در مورد نقش و جایگاه زنان، پژوهشنامه علوم سیاسی، سال پنجم، شماره یک
رحمتی، حسینعلی، (1386)، کرامت زن در اسلام و غرب، مورد پژوهشی تطبیقی امام خمینی و فمینیسم، پژوهشنامه متین، شماره 36.
رودگر، محمدجواد، (زمستان 1388)، عدالت جنسیتی از دیدگاه علامه طباطبایی و شهید مطهری، مطالعات راهبردی زنان، شماره 46.
زروندی، نفیسه، (1386)، نقدی بر دیدگاه­های رایج فمینیستی و تبیین پیامدهای آن»، فصلنامه مطالعات فرهنگی-دفاعی زنان، سال دوم، شماره چهارم.
طباطبایی، محمدحسین، (1384)، تفسیر المیزان، ج 2 و 12، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
طباطبایی، محمدحسین، (1388)، بررسی های اسلامی، ج 1، قم: بوستان کتاب.
ظهرابی کلانتری، خداداد، (تیر 1384)، اسلام و فمینیسم، مرکز جهانی علوم اسلامی.
کاشف الغطاء، فاطمه، (تابستان 1389)، جایگاه و حقوق سیاسی زنان در نظام اسلامی از دیدگاه امام خمینی (ره)، مجله طهورا، تابستان 1389.
مرتضی، مطهری، (1377)، مجموعه آثار، جلد یک. تهران: انتشارات صدرا.
مشیرزاده، حمیرا، (1382)، از جنبش تا نظریه اجتماعی؛ تاریخ دو قرن فمینیسم. تهران: نشر شیرازه.
مک لافلین، جانیس، (1389)، زن و نظریه اجتماعی و سیاسی. مترجم حمیرا مشیرزاده، تهران: شیرازه.
نصر، حسین، (1384)، فمینیسم اسلامی، ترجمه مصطفی شهرآیینی، یاد، شماره 75.
نصری، قدیر، (1385)، اندیشه سیاسی فمینیسم، فصل­نامه کتاب زنان.
نیک خواه قمصری، نرگس. صادقی فسائی، سهیلا، (تابستان 1391)، زنان فراتر از نقش‌های سنتی: بررسی جایگاه زن در کلام امام خمینی (ره)، زن در فرهنگ و هنر، دوره چهار، شماره 2.

Abbott, Pamela. Claire Wallace, Melissa Tyler (2005). An Introduction of Sociology, Femininst Perspectives, New York: Routledge.
Brison, Valerie (2003). Feminist Political Theory an Introduction, New York: PALGRAVE MACMILLAN.
 Carpenter, R.Charli (2002). »Gender Theory in World Politics: Contribution of a non-feminist Standpoint?«, International Studies Review, Vol.4, No.3.
 Eisenstein, Zillah (1984). Contemporary Feminist Thought, London: Unwin.
Mcglen, N. & Sarkees M.r (1993). Women in Foreign Policy, New York, & London: Routledg.
Rich, Adrienne (1977). Of Woman Born, Motherhood as Experience and Institution. London: Virago.
 Shahid, Kamran (2007). »Feminism and Islam: Contextualizing Equality of Gender in Islam«, Pakistan Journal of History & Culture, Vol.XXVIII, No.1,
Tickner, J.Ann (1992). Gender in International Relations, Femenist Perspectives on Achieving Global Security, New York: Colombia University Press.
 Youngs, Gillian (2004). »Feminist International Relations: A Contradiction in Terms? Or Why Women and Gender are Essential to Understanding the World we Live in«, International Affairs. 80, I.
Zamfirache, Irina (2010). »Women and Politics, the Glass Ceiling«, Journal of Comparative Research in Anthropology and Sociology, Volume1, Number 1.